Arbeidsvoorwaarden

3.9 Creëer ruimte voor het maken van tariefafspraken

Kunnen we afspraken maken over minimumtarieven voor zzp’ers?

Zzp’ers zijn ondernemers en mogen daarom geen onderlinge tariefafspraken maken. In dit agendapunt wordt gekeken of er niet toch collectieve minimumtarieven mogelijk zijn om te voorkomen dat freelancers naar de bodem racen.

‘Zzp’ers zijn ondernemers die zelf bepalen tegen welk tarief ze werk aannemen’, schreef de Autoriteit Consument & Markt in februari 2017. Tariefafspraken in een cao voor zzp’ers zijn daarom op basis van Europese regelgeving niet toegestaan, schreef de ACM, de bewaker van de vrije markt bij de publicatie van een Leidraad tariefafspraken voor zzp’ers in cao’s.

De Sociaal-Economische Raad en de Raad voor Cultuur hadden er al op gewezen dat de arbeidsmarkt in de culturele en creatieve sector geen ‘normaal’ marktgedrag vertoont. Nadeel daarvan is dat de race tot he bottomdaardoor inderdaad geen ondergrens kent en zzp’ers geen behoorlijk inkomen kunnen vergaren en zich niet kunnen verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid en werkloosheid en geen pensioen kunnen opbouwen. Om die reden nam de Tweede Kamer in november 2017 een motie aan die de Kamerleden Corine Ellemeet (GroenLinks) en Lodewijk Asscher (PvdA) en de Kunstenbond hadden voorbereid en waarin de regering wordt gevraagd hier een mouw aan te passen.

Ruimte voor experimenten

Om tegemoet te komen aan de wens van de motie – waarin Ellemeet en Asscher stellen dat er in verschillende andere Europese landen uitzonderingen zijn op het mededingingsrecht voor bijvoorbeeld kunstenaars – werkt het Ministerie in samenspraak met de aanjager aan een wetsvoorstel. De Kunstenbond heeft als onderbouwing van dit wetsvoorstel op verzoek van het Ministerie OCW een onderzoek gedaan. Hoe zien verschillende beroepsgroepen de eigen onderhandelingspositie? Wat is er nodig om die te verbeteren? Ziet men collectief onderhandelen als een (noodzakelijke) oplossing? En waarover zou men dan collectief willen onderhandelen.

Draai van de ACM?

De creatieve sector brengt het knelpunt collectief onderhandelen voor zzp’ers stelselmatig onder de (politieke) aandacht. En omdat het aantal kwetsbare zzp’ers met een zwakke onderhandelingspositie toeneemt, heeft de ACM medio 2019 aangegeven haar standpunt te wijzigen. Er kwam een nieuwe visie in een consultatiedocument. De Kunstenbond heeft het initiatief genomen hierop met steun van diverse andere verenigingen uitgebreid te reageren. Ook vanuit de Regiegroep is gereageerd.

Resultaat aanstaande

Het wachten is nu op het definitieve standpunt van de ACM, ergens eind 2019. Maar wij hopen er op dat er een situatie ontstaat waarin verenigingen van creatieve zzp’ers aanzienlijk meer mogelijkheden krijgen om voor de dagelijkse praktijk tot bruikbare regelingen te komen. En dat daarop aansluitend, wanneer die praktijk onvoldoende verbeteringen in de tarieven laat zien, zal het nieuwe wetsvoorstel erin moeten voorziet dat bij wijze van ‘ultimum remedium’ tarieven door de Minister OCW kunnen worden vastgesteld.

Omdat er in de culturele en creatieve sector erg veel zzp’ers werken moet het mogelijk worden dat er een vorm van collectief onderhandelen mogelijk zijn, vinden zij. De Kamerleden vragen daarom de regering ruimte te creëren voor experimenten waardoor zzp’ers die in de culturele en creatieve sector werken collectief kunnen onderhandelen. In dit agendapunt worden voorstellen ontwikkeld voor dit soort experimenten.

Aanjager
Kunstenbond